Minder zout eten? Alle feiten op een rij

Laatst was ik bij een inspirerend evenement wat draait om minder zout inname. Wist je dat de meeste mensen in Nederland twee keer zoveel zout als wordt aanbevolen eten? Ik was uitgenodigd omdat ik o.a. citroen zeste als smaakmaker gebruik, maar ook Herbamare Kruidenzout waardoor ik minder zout eet en mensen hiermee inspireer. Wil jij ook minder zout eten? Alle feiten op een rij hieronder

Zie hier mijn interview met RTL. Iemand uit mijn directe kring moet zoutloos eten en daardoor is mijn interesse voornamelijk gewekt. Ik vind zout superlekker, maar besef mij ook te veel niet goed is voor je gezondheid. Hoe kan je lekker eten, zonder te veel zout te eten? Dit gastartikel met de feiten over zout is geschreven door Queeny een specialist in voeding en diëtiek van Iamstuffed.nl.

Een korreltje zout te veel?

Zout is een echte smaakmaker in de keuken, het kost weinig en wordt aan veel producten toegevoegd. Zelf vind ik het wel leuk om te zien hoe zout (ondanks dat het al duizenden jaren gebruikt wordt als smaakversterker), weer een “hype” is. Zout van de bergen van de Himalaya, Joodse koosjer zout en speciale dieetzouten liggen overal.

Zout heb je nodig, ondanks de vele uitspraken dat het je hoge bloeddruk kan geven. Het is essentieel voor vitale processen in je lichaam. Daarom ga ik met deze blog iets dieper kijken in ons reguliere zoutvaatje.

Wat is zout?

Zout is een mineraal en is een belangrijke bron van natrium.  In de volksmond  hebben wij het vaak over keukenzout.  Zout komt gewoon voor in de natuur en wij kennen het als een fijne witte poeder.

Wat zit er in zout?

Zoals ik al aangaf zit erin zout natrium. Dit is het belangrijkste component van zout. Hier zijn de meeste gezondheidseffecten aan toe geschreven (zowel positief als negatief). Natrium zorgt voor je vochtbalans, spiercontracties, de prikkeloverdracht naar de zenuwen en je bloeddruk. Toch zit er niet alleen natrium in zout (1). In zout zit ook chloride. 1 gram keukenzout  bestaat uit 0,4 gram natrium en 0,6 gram chloride. En heeft een belangrijke functie bij de vochtbalans van de mens. Chloride zit in vrijwel alle voedingsmiddelen en een tekort komt niet snel voor. Een te veel ervan is net als bij natrium niet gezond en geeft complicaties (2). Verder zitten er geen vitamines in zout en bij sommige zouten kunnen er sporadisch andere mineralen aanwezig zijn of worden er juist mineralen eraan toegevoegd (zoals jodium).

Soorten zouten.

Er zijn vele soorten zouten verkrijgbaar, maar ik zal alleen kijken naar de meest voorkomende. Zo hebben wij de volgende zouten in gebruik (3):

• Tafelzout
• Himalaya zout
• Keltisch zout
• Zeezout

Tafelzout wordt het meest gebruikt en is eigenlijk ook enorm bewerkt. Het bestaat voor 97% uit natriumchloride en er zit een speciaal stofje in, zodat het niet klontert. Er wordt wel jodium aan toegevoegd en met goede reden. Zonder jodium zal de schildklier niet goed functioneren en kan er struma ontstaan. Dit is een vergroting van de schildklier met als kenmerk een grote zwelling in de nek en een achteruitgang van de functie van de schildklier (4). Even belangrijk om te melden:” Aan alle andere zouten die ik hier bespreek, wordt GEEN jodium toegevoegd”. Ze zijn vaak onbewerkt en bevatten van nature amper jodium.

Kort uitstapje naar Jodium

Het is wel zo dat jodium (ook een mineraal) toegevoegd wordt aan brood (waar ook zout in zit) en dit moet wettelijk om schildklierziektes te voorkomen. Je kan jodium ook in andere producten vinden. Vis, eieren en zeewier, maar dat is niet zo gemakkelijk om binnen te krijgen, als met de bruikbare boterham.  Ook wordt er beweerd dat kelptabletten hierin zouden kunnen voorzien, maar dit is niet geheel zonder gevaar.  Een overdosering kan namelijk vaak voorkomen (5).

Himalaya zout dankt zijn kleur aan ijzeroxide en bevat minder natrium dan het normale tafelzout. Er zijn ook sporen van andere mineralen aanwezig, maar om dit nou echt zinvol te noemen…..het voegt niet veel toe aan je dagelijks voedingspatroon. Zo kan je calcium beter uit zuivel halen, het aanwezige ijzer uit een klein stukje rundvlees of vleesvervanger en het kalium uit groente en fruit.

Zeezout komt van verdampt zeewater. Het heeft qua verhouding wel iets weg van tafelzout, maar qua uiterlijk niet. Het is erg grof. Afhankelijk van het gebied waar je het haalt, kan het mineralen bevatten, maar wederom voegt dit weinig toe aan je dagelijks voedingspatroon. Het advies om zeezout tot zijn recht te laten komen is om het na bereiding te strooien. Het geeft een hele aparte sensatie!

Keltisch zout, hoe raar het ook mag klinken, het komt uit Frankrijk. Ik vond dit ook erg apart toen ik dit ontdekte. Ergens uit een drassig gebied en bevat het minste natriumchloride van alle zouten en dat niet alleen, het heeft ook 70 verschillende mineralen. Wederom voegt dit weer maar een kleine bijdrage toe aan je dagelijkse voedingspatroon.

Sommige mensen proeven het verschil tussen deze zouten en andere niet. Ik zelf kan persoonlijk alleen zeezout eruit halen, door de grove korrels. Qua gezondheidsvoordelen moet ik je wel teleurstellen. Vele wetenschappelijke onderzoeken laten zien, dat het verschil allemaal niet zo groot is en dat er niet echt wonderen gaan gebeuren door het gebruik van zo een “superfood” variant van zout.

Mijn advies is om iets te kiezen wat je lekker vindt, maar wel met toegevoegd jodium. Het is super belangrijk dat je dit mineraal binnenkrijgt. De andere mineralen kan je via reguliere voeding binnenkrijgen. Heb je een speciaal dieet voor je bloeddruk, dan zou ik zout nemen met minder natrium en/of een variant met meer kalium (dit smaakt wel even anders).  JOZO zout kan je hierin voorzien.

Heb je chronische nierschade of zit je aan de dialyse? Dan komen er specifieke  voorschriften rondom eiwitten, fosfaat, kalium, natrium, vocht en raad ik je aan om advies te vragen van een diëtist van een ziekenhuis. Je moet in ieder geval op je zout gaan letten.

Welke producten hebben zout?

80% van de zout die wij binnenkrijgen komt van voorbewerkte producten van de fabrikant en 20% voegen wij zelf toe. Dat is effe slikken. Natuurlijke producten, zoals vlees en melk bevatten zout. Fabrikanten producten als frikadel, chips, kant-en-klaar maaltijden, brood, kaas en vleeswaren ook.

Ik kan je vertellen dat hoe meer een product bewerkt is, des te meer zout. Als je op je zout moet letten, zou ik vooral minder bewerkt eten.

Waar is het goed voor?

Zoals ik al aangaf bepaalt zout veel in je lichaam. Je vochtbalans is nodig voor vitale processen in je lichaam (pompsysteem van de cellen), maar ook om gewoon naar het toilet te gaan. Hiernaast om je spieren te coördineren en je zenuwcellen. En natuurlijk om struma te voorkomen.

Te veel?

Bij te veel natriumchloride zal je lichaam de vocht die je tot je neemt meer vasthouden. Je plast het dus niet goed uit en het vocht zorgt voor druk in de vaten; hoge bloedruk dus. Dit zorgt voor schade aan je vaten, maar ook organen, zoals je hart. Hierdoor krijgen mensen vaak het advies om minder zout te eten. Dit blijft echter niet alleen bij een hoge bloeddruk. Nierschade, hart-en vaatziekten,  maagkanker en botontkalking kunnen ontstaan. Veel van deze ziektebeelden kunnen ontstaan, doordat de processen van de nier verstoord worden.

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid zout

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor een volwassenen is 6 gram (2000-2400mg) en dat lijkt veel, maar daar zit je zo aan.

Zout minderen?

Ikzelf kom uit een huis met iemand die haar hele leven met chronische nierschade leeft. Wij zijn dus thuis gewend te minderen met zout. Dit zijn mijn persoonlijke tips!

• Lees het etiket! Per 100 gram en per portie.
• Verminder vleeswaren of kies vleeswaren als rosbief en fricandeau.
• Stop de zoutpot!
• Voeg droge rijst in de zoutpot toe. Dit verstopt de gaatjes meer, waardoor er minder uitkomt.
• Kies ongezouten noten.
• Gebruik verse kruiden.
• Koop geen gezouten boters.
• Voeg de zout altijd na het koken toe.
• Geen zoutwater voor aardappelen, pasta of rijst.
• Eet zoveel mogelijk onbewerkt.
• Eet niet zoveel gerookte producten (1x in de week max).

Hopelijk heb ik het wereldje van zout ietsjes duidelijker gemaakt. Het is een product die je nodig hebt, door het jodium en de smaaksensatie, maar wel met mate. Wat is jouw favoriete zoutsoort? Laat het me weten!

Dikke kus, Queeny van Iamstuffed.nl

Wil jij nou ook minder zout eten? Maak dan bijvoorbeeld eens recepten met Hermabare Kruidenzout, hierdoor heb je meer smaak en minder zout.

Literatuur

(1). Zout en natrium. Het voedingscentrum. [datum onbekend]. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/zout-en-natrium.aspx

(2). Chloor. Het voedingscentrum. [datum onbekend]. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/chloor.aspx

(3). Verschillen tussen soorten zout. Zoutbeperkt. [datum onbekend]. https://www.zoutbeperkt.nl/zout/verschillen-tussen-soorten-zout

(4). Struma. Umcg. 7 Juli 2009. https://umcg.net/schildklier/struma

(5). Extra jodium of kelp gevaarlijk. Schildklier. 14 oktober 2014.https://www.schildklier.nl/nieuws/35-hypo-en-hyper/422-extra-jodium-of-kelp-gevaarlijk